Doğada her gün milyonlarca atık açığa çıkar. Bu atıkların doğada kendiliğinden yok olması için büyük bir zaman dilimine ihtiyaçları vardır. Doğal ortamda mikroorganizmaların uygun koşullar oluştuktan sonra atıkları tüketmesine ‘biyobozunma’ denir. Biyobozunma, doğal veya yapay herhangi bir maddenin doğada kendiliğinden yok olma sürecidir.
Biyobozunmanın gerçekleşmesi için bazı şartların oluşması gerekir. Ortam sıcaklığı ve atık cinsi, bu şartlardan bir kaçıdır. Doğal bozunma süreci içinde ortaya çıkan enerji ve bileşikler, dünyaya büyük zarar verir. Bilim insanları bunun önüne geçmek için çalışmalar yapıp, hangi atıkların doğada ne kadar zamanda yok olacağını belirliyorlar. Atıkların doğada ne kadar sürede yok olduğunu hesaplamak için ‘respirometre testleri’ uygulanır.
Atıkların, doğada yok olma süreleri ve zararlarını hesaplamak için kullanılan respirometre, son derece etkili bir yöntemdir. Bu yöntem genel hatları ile bir atığın ne kadar sürede yok olacağını belirlemek için ihtiyaç duyduğu doğal ortamı yaratma esasına dayanır. Bilim insanları, bir deney kabına bitki, toprak ve bakterilerden oluşan bir ortam yaratır. Yok olmasını istedikleri atığı bu kaba koyarlar ve havalandırırlar.
Solunumla birlikte, doğal ortamda bulunan bakteriler, atığı bozmaya başlarlar. Bakteriler tarafından tüketilen atık, ortama karbondioksit salar. Respirometre testleri sayesinde solunum miktarı ve bozunma süreci hesap edilir. Bakterilerin çalışma yoğunluğuna ve fazlalığına göre karbondioksit yoğunluğu değişebilir.
Hangi Atık Doğada Ne Zaman Kaybolur?
Tüm atıklar, doğada kendiliğinden yok olmak için belli bir süreye ihtiyaç duyarlar. Her atığın doğada yok olma süresi birbirinden farklı olabilir. Bozunma süreci, atığın cinsine ve doğal ortamın koşullarına göre değişir. Respirometre testleri ile gözlemsel ve varsayımsal olarak bozunma süreci hesaplanır.
Organik ve inorganik atıklar, doğada farklı sürelerde yok olurlar. Bu süre 5 günde olabilir, 5000 yılı da bulabilir. Örneğin bir meyvenin doğada yok olması için 5 güne ihtiyacı vardır. Doğal atıklar, anaerob veya aerob bakteriler tarafından kolayca tüketilebilirler. Fakat pil, akü, cam, plastik gibi atıkların doğada yok olması binlerce yıl sürer.
Atık bir pilin doğada yok olma süresi yaklaşık olarak respirometre testlerine göre 300 yıldan fazladır. Pilin içerisinde ağır metaller, zamanla ortaya çıkar ve denize kadar ulaşabilir. Bu nedenle, kimyasal atıkların toprak ve denize verdiği zararı önlemek için pillerinizi geri dönüşüme atmanız gerekir. Hangi atık doğada ne kadar sürede yok olur merak ediyorsanız, sizin için birkaçını araştırdık:
- Sebzeler: 5 gün – 1 ay arasında
- Kağıt: 2-5 ay arasında
- Pamuklu giysiler: 6 ayda
- Yün çoraplar: 1-5 yılda
- Karton süt kutular: 5 yılda
- Deri ayakkabılar: 25-40 yılda
- Naylon kumaşlar: 30-40 yılda
- Teneke kutular: 50-100 yılda
- Plastik atıklar: 1000 yılda
- Cam şişeler: 4000 yılda
Atıkların Doğada Yok Olma Süreleri Önemli midir?
Atıkların doğada yok olma süreleri, doğal yaşam ve çevre döngüsü için önemlidir. Bakteriler tarafından çözülebilen atıklar, doğal ortamda kısa sürede yok olurlar. Plastik, cam ve metal gibi atıkların doğada yok olmaları binlerce yılı bulur. Bu süreçte ortaya çıkan karbondioksit gibi zehirli gazlar, doğaya büyük zarar verir.
Yok olması binlerce yıl süren bu atıklar, toprak, su ve havanın yapısında değişiklikler oluştururlar. Canlı yaşamı için büyük tehlike yaratan bu katı atıkların doğada yok olma sürelerini iyi bilmeliyiz. Hem kendi hayatımızı, hem de doğayı korumak için duyarlı davranıp, atıklarımızı sınıflandırarak geri dönüşüme kazandırmalıyız. Geri dönüşüm konusunda bilinçlenmek, günlük yaşamımızın bir parçası haline getirmek zorundayız. Çocuklarımızı da bu bilinçle yetiştirip, atıklarını nasıl ayrıştırmalarını gerektiği konusunda ilgilendirmeliyiz.
Cam Atıklar Ne Zaman Yok Olur?
Cam, günlük yaşamımızın hemen her noktasında bolca kullandığımız bir maddedir. Evlerimizdeki şişe, kavanoz, tabak, süs eşyaları, pencereler ve daha birçok eşyamız, aksesuarımız, yapı malzememiz camdan üretilir. Bu ürünleri kullanamaz hale geldiklerinde çöpe atarız. Ancak bilmediğimiz, bu eşyaların doğada binlerce yıl boyunca yok olmadığıdır. Hammaddesi toprak olan cam, doğada yok olmak için en az 4000 yıla ihtiyaç duyar. Sebebi ise bu ürünler, yüksek sıcaklıkta birden fazla işlemden geçerler.
Cam ürünler, çevresel koşullara karşı binlerce yıl direnir. Camın doğal ortamda bakteriler tarafından tüketilmesi imkansız gibidir. Binlerce yıl doğada kalabilen cam gibi katı atıklar, doğaya ve canlılara zarar verir. Cam özellikle orman yangınlarının çıkmasında da etkilidir.
Geri dönüşüm, cam atıkların doğa üzerindeki anlık ve uzun süreli zararlarını ortadan kaldırmanın en etkili yoludur. Bunun için yapmamız gereken evlerimizden, iş yerlerimizden çıkan cam atıkları geri dönüşüm kutularına atmaktır. Atık oluşumunun önüne ancak bu şekilde geçilebilir.
Plastik Atıklar Ne Kadar Sürede Yok Olur?
Plastik de, tıpkı cam gibi, günlük hayatımızda çok fazla kullandığımız bir malzemedir. Mutfak eşyalarımızdan, makyaj malzemelerine, ayakkabıdan kıyafete kadar yaşam alanlarımızın her yerinde plastikten yapılan ürünleri görebiliriz. Böyle olunca hayatımızdan çıkarmak da bir hayli güç. Alışveriş yaparken kullandığımız bir poşetin bile doğada yok olabilmesi için en az 1000 yıla ihtiyacı vardır.
Plastik atıklar, bakterilerin doğrudan tüketemediği petrol nedeni ile ve cinsine, boyutuna göre, doğada 50 yıldan 1 milyon yıla kadar kalabilirler. Plastikleri parçalayan yalnızca güneş ısısı ve radyasyondur. Böylelikle ortaya çıkan bileşikler bakteriler tarafından yenilebilir.
Eğer bu atıklar güneşten uzakta bir yerdeyse milyonlarca yıl yok olmadan doğada varlıklarını sürdürürler. Bu atıkları doğaya zarar vermemeleri için muhakkak plastik geri dönüşüm kutularına atmak gerekir.
Evsel Atıkların Doğada Yok Olma Süreçleri Nasıldır?
Evimizdeki ya da iş yerimizdeki çöpleri geri dönüşüme kazandırabilirsek, doğayı ve geleceğimizi korumuş oluruz. Evimizden her gün çıkan atıkları sınıflandırırsak bu çöplerin doğaya karışmasını engellemiş oluruz. Meyve kabukları ve sebzeler bile uzun süre boyunca doğada yok olmadan kalabilirken plastik, metal ve cam maddelerin ne kadar uzun süre doğada yok olmadan kalabileceğini tahmin edersiniz.
Evsel atıkların doğada yok olma süreleri, cinsine ve boyutuna göre değişir. Yiyecekler en fazla 6 ay içerisinde yok olurlar. Plastik ambalaj ve kullan at ürünler 500 yıl süre doğada bulunurlar. Bir sakız 5 ve 25 yıl arasında, deterjan atıkları 400 yıl boyunca doğada yok olmadan kalabilir.
Hepsinin önüne geçmek için, ev ve iş yerlerimizde geri dönüşüme büyük önem vermeliyiz. Her maddeyi cinsine göre ayırmalı, sınıflandırmalıyız. Bunu yaşam rutinimiz haline getirip, aynı duyarlılığı başkalarından da beklemeliyiz. Bu şekilde, atıklarımızı ayırırsak, geleceğimiz için çok faydalı bir adım atmış oluruz.
Hangi Atıkların Doğaya Karışmasının Zararı Yoktur?
Kullandığımız birçok eşyanın, materyalin doğada yok olması çok zordur. Plastikler de, camlar da, metaller de doğada binlerde yıl sonra yok olurlar. Ancak meyve ve sebze atıkları diğer atıklar göre çok daha kısa sürede yok olurlar. Bakteriler bu tür atıklara bayılırlar ve kolayca tüketirler. Yiyecekler, doğal ortamda yok olurken, zarardan çok fayda sağlarlar. Toprağa faydalı bileşikler yayan yiyecekler arasında sebze, meyve, buğday, arpa, hayvansal atıklar ve daha bir çok ürün sayılabilir. Bu atıklar toprağa mineral ve vitamin sağlarlar. Böylece verimli bir toprak elde edilir. Bu toprak sürdürülebilir tarım için kullanılır.
Eğer eviniz bahçeli ise, siz de yiyecek atıklarınızı ideal bir ortamda biriktirip kompost üretebilirler. Kompost, hayvansal ve bitkisel atıkların çürümesi ile elde edilen doğal gübredir. Kimyasaldan uzak bir tarım yapmak isteyenler için son derece faydalıdır. Siz de yiyecek atıklarınızı soğuk, sıcak ve solucanlı kompost yöntemleri ile doğada yeniden kazandırabilirsiniz.
Bir cevap yazın